در این مطلب انواع مختلف دستگاه ماله پروانه ای معرفی و ویژگی‌ها، چگونگی عملکرد، کاربردها، نکات انتخاب دستگاه و نکات اجرایی برای استفاده از ماله پروانه ای شرح داده شده است.
دستگاه ماله پروانه ای چیست؟
امروزه ابزار و تجهیزات مختلف ساختمانی از انواع ساده و دستی تا تجهیزات ماشینی و پیشرفته در صنعت ساختمان و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از این تجهیزات در جهت سهولت کار ساختمانی و برخی دیگر به علت عدم توانایی نیروی انسانی در انجام آن ساخته شده‌اند که به مرور زمان کاربردی‌تر و حرفه‌ای تر می‌گردند. یکی از این نوع ابزارآلات، دستگاه ماله پروانه ای است که در این مطلب به معرفی این ابزار کاربردی پرداخته می‌شود.
دستگاه ماله پروانه ای وسیله‌ای موتوری است که در نوع دستی آن، سه یا چهار تیغه بر روی یک سینی دوار نصب می‌شود و به وسیله برق یا انرژی حاصل از سختن بنزین و یا گازوئیل به حرکت درمی‌آید. این تیغه‌ها به صورت ماله بر روی سطح بتن حرکت کرده و سطحی صاف و یکدست ارائه می‌دهند.
در نوع بزرگتر و حرفه‌ای‌تر دستگاه ماله پروانه ای دو پروانه در کنار هم این عمل را انجام می‌دهند. در بتن‌ریزی ساختمان‌های کوچک (مثلا در حدود 50 مترمربع)، عمل صاف و پرداخت کردن سطح بتن از طریق شمشه و توسط نیروی انسانی قابل انجام است اما موارد وسیع‌تر (مثلا 1000 مترمربع)، راه حل بهتر، استفاده از دستگاه ماله پروانه ای می‌باشد.
مزیت دیگر دستگاه ماله پروانه ای این است که این وسیله سطح بتن را به نحوی لیسه‌ای و صیقلی می‌کند که در اغلب موارد نیاز به اقدام بعدی نیست و سطح کار به اندازه کافی صاف و صیقلی خواهد بود. کیفیت سطح بتن اجرا شده توسط این دستگاه به گونه‌ای است که حتی در پروژه‌های کوچک و حجم پایین، از دستگاه ماله پروانه ای به جای شمشه استفاده می‌شود.
ویژگی‌های ظاهری دستگاه ماله پروانه ای
دستگاه ماله پروانه ای متناسب با پروژه در دو نوع دستی و سرنشین‌دار تولید شده است. نوع دستی آن برای پروژه‌های کوچک و بخش‌هایی از کار که دسترسی کمی دارند استفاده می‌شود و نوع ماشینی آن که بزرگتر است، قابلیت استفاده در سطوحی با وسعت بیشتر و بازتر را دارا می‌باشد.
دستگاه ماله پروانه ای از نوع دستی به وسیله یک اهرم قابل هدایت و کنترل است. نوع سرنشین‌دار، مانند یک خودرو کنترل می‌شود و عمل پرداخت بتن به راحتی قابل انجام است. بدیهی است که قطر پروانه در نوع دستی کوچکتر از نوع ماشینی می‌باشد.
عملکرد دستگاه ماله پروانه ای
این دستگاه وزن زیادی در سطح مقطع کم دارد، به‌طوری که وزن دستگاه، بین تیغه‌ها تقسیم شده و عمل صاف کردن بتن با بهترین کیفیت انجام می‌گیرد. جنس تیغه‌های دستگاه ماله پروانه ای معمولا از آلیاژهای بسیار سخت فولادی بوده که با سرعت بسیار زیادی به چرخش درمی‌آیند و سطح بتن را صاف و صیقلی می‌کنند.
بتن ریزی با کمک دستگاه ماله پروانه ای از یک طرف دال به طرف دیگر و به سمت عقب انجام می‌گیرد تا جای پای اپراتور باقی نماند و سرعت کار نیز یکنواخت و آهسته باشد. این دستگاه‌ها با سرعت و دور موتور مختلف در بازار موجود می‌باشند که متناسب با نوع بتن و نیاز کارگاه، انتخاب می‌شوند.
کابردهای دستگاه ماله پروانه ای
به طور کلی مهم‌ترین کاربردهای دستگاه ماله پروانه ای به شرح زیر می‌باشد:
- صاف و یکنواخت کردن سطوح بتن‌ریزی‌شده
- فشرده‌سازی سطوحی که تازه بتن‌ریزی شده‌اند
- فروبردن سنگریزه‌های بتن به داخل
- صیقلی‌کردن سطح بتن تازه خشک شده برای کف‌سازی نهایی
- در مواردی که از پودر سخت‌کننده بر روی بتن استفاده شود به علت گیرش زودهنگام بایستی از ماله پروانه ای استفاده شود.
نکات انتخاب دستگاه ماله پروانه ای
نوع دستگاه و انتخاب قطر پروانه متناسب با حجم پروژه انتخاب می‌شود. کیفیت و راحتی استفاده از دستگاه ماله پروانه ای، یکی از عوامل تعیین‌کننده در سرعت عمل و کیفیت کار می‌باشد.
در ماله پروانه های دستی، قطر دستگاه باید کمتر از 100 سانتیمتر انتخاب شود تا با توجه به لرزش و حجم دستگاه، فشار کمتری به اپراتور وارد شود و هدایت دستگاه راحت‌تر صورت پذیرد. توجه به این نکته در کیفیت بتن‌ریزی بسیار موثر خواهد بود. این مساله در ماله پروانه های سرنشین‌دار برعکس است و انتخاب ماله پروانه بزرگتر توصیه می‌شود.
بهترین زمان استفاده از دستگاه ماله پروانه ای (ترفند اجرا)
برای تعیین بهترین زمان برای ماله کشی توسط دستگاه ماله پروانه ای، در درجه اول باید مشخص شود که هدف از ماله‌کشی چیست. اگر هدف از ماله‌کشی صاف و هموارنمودن سطح باشد، باید زمانی که بتن کمی خود را گرفته و می‌توان روی آن راه رفت، اقدام به ماله‌کشی نمود. عوامل تاثیرگذار در گیرش بتن عبارت اند از: دمای هوا، وزش باد، رطوبت، مشخصات بتن و … .
یکی از اقدامات عملی برای اطلاع از زمان مناسب این است که هنگام راه‌رفتن روی سطح، فرورفتگی‌هایی کمتر از 0.5 سانتیمتر در بتن ایجاد ایجاد شود. اگر بتن خیلی آبدار یا مرطوب باشد، دستگاه سطح را تکه تکه می‌کند و اگر خیلی خشک باشد، تراش‌دادن نقاط بلند یا پر کردن نقاط پایین امکان‌پذیر نخواهد بود.
همچنین اگر هدف استفاده از دستگاه ماله پروانه ای صیقلی‌کردن سطح است، بایستی بعد از گیرش نهایی بتن، ماله‌کشی انجام شود.
وسایل ایمنی هنگام استفاده از ماله پروانه ای
- گوش گیر صدا به علت سروصدای بالای دستگاه ماله پروانه ای
- استفاده از کفش ایمنی به علت قرارگیری بر روی سطح بتن
- استفاده از عینک‌های ایمنی نشکن به دلیل احتمال پرتاب‌شدن مواد روی سطح بتن
- دستکش ایمنی