در این مطلب مفهوم سطح اشغال، ضریب سطح اشغال، تراکم و تعداد طبقات مجاز ساختمان شرح داده شده است. همچنین با وارد کردن داده‌های مورد نیاز این موارد به صورت آنلاین برای شما محاسبه خواهد شد.
سطح اشغال چیست؟
«سطح اشغال»، بخشی از زمین است که ساختمان در آن ساخته می‌شود و مابقی به حیاط ساختمان اختصاص می‌یابد. به عبارت دیگر سطح اشغال، محدوده‌ای از زمین است که می‌توان در آن محدوده ساخت و ساز کرد. سطح اشغال و ضریب آن در «دستور نقشه» که از سوی شهرداری صادر می‌شود، تعیین می‌شود.
لازم به ذکر است که «ضریب سطح اشغال» بر اساس طرح تفصیلی هر شهر و هر منطقه متفاوت است و نمی‌توان عدد ثابتی را برای آن درنظر گرفت. (معمولا در بیشتر شهرها ضریب سطح اشغال، 60% تعیین می‌شود.)
به‌طور مثال اگر «مساحت زمین» 600 مترمربع باشد و «ضریب سطح اشغال» تعیین‌شده از سوی شهرداری 60% باشد، «سطح اشغال» 360 مترمربع خواهد بود؛ یعنی فقط می‌توان 360 مترمربع از زمین را به ساخت اختصاص داد. فرمول سطح اشغال به شرح زیر است: (به علت ناچیز بودن، مقدار درز انقطاع درنظر گرفته نشده است.)
(ضریب سطح اشغال × مساحت زمین) = سطح اشغال
مفهوم تراکم و زیربنای کل
«تراکم» یک ساختمان تعیین‌کننده «زیربنای کل» (اعم از زیربنای مفید و غیر مفید) یک ساختمان است و مساحتِ تمام بخش‌های ساختمان اعم از داخل واحدها، بالکن، پارکینگ، انباری، راه‌پله، آسانسور، خرپشته و… را شامل می‌شود. «درز انقطاع» و نورگیرهای بالای 12 متر جزء زیربنای کل محاسبه نمی‌شوند.
برای مثال اگر «مساحت زمین» 600 مترمربع و «تراکم» تعیین‌شده از سوی شهرداری 300% باشد، «زیربنای کل»، 1800 مترمربع خواهد بود. «تراکم» نیز مانند «سطح اشغال» از سوی شهرداری تعیین می‌شود. «زیربنای کل» از طریق فرمول زیر محاسبه می‌گردد:
100 ÷ (مساحت زمین × تراکم) = زیربنای کل
محاسبه تعداد طبقات مجاز ساختمان
«تعداد طبقات مجاز ساختمان» از طریق تقسیم «زیربنای کل» بر «سطح اشغال» به‌دست می‌آید. در مثالِ بالا، تعداد طبقات مجاز ساختمان، 5 طبقه خواهد بود. لازم به ذکر است که «تعداد طبقات مجاز ساختمان» به عرض خیابانی که در آن واقع شده است نیز بستگی دارد و از طریق فرمول زیر محاسبه می‌شود.
سطح اشغال ÷ زیربنای کل = تعداد طبقات مجاز
| عرض خیابان | تعداد طبقات مجاز ساختمان |
| کمتر از 6 متر | 2 طبقه به همراه زیرزمین |
| 6 تا 8 متر | 3 طبقه به همراه زیرزمین (یا 2 طبقه روی پایلوت) |
| 8 تا 10 متر | 4 طبقه به همراه زیرزمین (یا 3 طبقه روی پایلوت) |
| 10 تا 12 متر | 5 طبقه به همراه زیر زمین (یا 4 طبقه روی پایلوت) |
| بیشتر از 12 متر | 6 طبقه به همراه زیر زمین (یا 5 طبقه روی پایلوت) |
تعریف درز انقطاع
«درز انقطاع» فاصله‌ای است که بر اساس آیین نامه 2800 باید با ساختمان مجاور رعایت گردد تا در هنگام زلزله این ساختمان‌ها در اثر برخورد به یکدیگر آسیب نرسانند یا دست کم خسارت و خرابی ناشی از ساختمان‌های مجاور به یکدیگر به حداقل برسد.
درز انقطاع برای ساختمان‌های با اهمیت زیاد و خیلی زیاد که بیشتر از 8 طبقه دارند بر اساس بند 3-5-6 آیین نامه 2800 محاسبه می‌شود و برای ساختمان‌های کمتر از 8 طبقه از طریق فرمول‌های زیر محاسبه می‌گردد:
0.005 × ارتفاع از روی تراز = درز انقطاع
یا
200 ÷ ارتفاع از روی تراز = درز انقطاع
بررسی یک مثال واقعی
در ادامه سطح اشغال، زیربنای کل، تراکم و تعداد طبقات مجاز یک ساختمان مسکونی برای یک مثال واقعی از روی دستور نقشه بررسی می‌گردد. برای محاسبه سطح اشغال و تراکم، عددی که در بخش مساحت ملاک تراکم در دستور نقشه قید شده است، مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در دستور نقشه فوق ضریب سطح اشغال 50%، تراکم 250% و تعداد طبقات مجاز 5 طبقه درج شده است. با استفاده از فرمول‌های بالا سطح اشغال و زیربنای کل به صورت زیر محاسبه می‌گردد.
545.75 = 100 ÷ (218.3 × 250) = 100 ÷ (مساحت زمین × تراکم) = زیربنای کل
109.15 = 50% × 218.30 = (ضریب سطح اشغال × مساحت زمین) = سطح اشغال
5 = 109.15 ÷ 545.75 = سطح اشغال ÷ زیربنای کل = تعداد طبقات مجاز
درود اطلاعات ناقص است یک‌کلمه بنویسید نرخ تراکم قانونی حدودی در منطقه یک در ۴۰۲ متری چند است