در این مقاله به بررسی سنگ مرمر در معماری و صنعت ساختمان پرداخته شده است. سنگی که می‌توان گفت تاریخ انقضا ندارد و در طول سال‌های طولانی نسبت به سنگ‌های دیگر خیلی کم دچار فرسایش می‌شود.
علت جاودانگی سنگ مرمر
هنگامی که به سنگ مرمر فکر می‌کنیم، ناخودآگاه ذهن ما یادآور مجسمه‌های یونان‌باستان، معماری کلاسیک یا رنسانس ایتالیا خواهد شد. بناهای تاریخی مانند تاج محل، یکی از عجایب هفتگانه جهان که سنگ مرمر را به عنوان یک ماده جاودانه معرفی کرده‌اند و با گذشت سال‌ها همچنان زیبا و مقاوم است.
سنگ مرمر از کلمه یونانی (Marmorose) به معنای درخشان نشات گرفته شده است. به طور کلی نام تجاری این سنگ در جهان اونیکس (Onyx) به معنای درخشان و شفاف می‌باشد. در بازار بین الملل، مرمر به سنگ‌هایی گفته می‌شود که از لایه‌هایی با بلورهای روشن و شفاف ساخته شده باشند.
سنگ مرمر نوعی سنگ آهکی دگرگون شده با کانی‌های رنگارنگ است که کلسیت، اصلی‌ترین کانی تشکیل دهنده آن بوده و در طی فرآیند دگرگونی متبلور و درشت‌تر می‌شود. وقتی سنگ آهک در معرض فشار و حرارت زیاد قرار می‌گیرد، دگرگون شده و مرمر به وجود می‌آید. این نوع سنگ هم به صورت یک‌دست و هم با رگه‌هایی به رنگ‌های متنوع یافت می‌شود.
رگه‌هایی که در آن دیده می‌شود به دلیل ناخالصی‌هایی است که در سنگ آهک اولیه وجود داشته است. تنوع رنگی مرمر به دلیل وجود موادی مانند اکسید آهن، سیلیس، میکا، سرپانتین، گرافیت و مواد آهکی در ساختار آن می‌باشد.
سنگ مرمر تنوع رنگی بیشتری نسبت به دیگر سنگ‌های طبیعی دارد و به دلیل مقاومت و زیبایی بی‌نظیر آن، از گذشته‌های دور تا به امروز مورد استفاده معماران و طراحان داخلی قرار گرفته است. سنگ مرمر جایگاه خاصی در بین مصالح امروزی و حتی آیندگان دارد.
انواع مختلفی از سنگ مرمر در سراسر جهان یافت می‌شود، از ایران گرفته تا مصر و هند، دارای رگه‌ها و درجه‌بندی‌های رنگی منحصر به فردی هستند که نتیجه ناخالصی سنگ آهک است. سنگ مرمر ماده‌ای است که در فضاهای داخلی، نما خارجی، پایه‌های سازه و… به کار می‌رود، به دلیل استحکام بالا، مقاومت در برابر حرارت، دوام، تطبیق پذیری در کاربری‌ها، مقرون به صرفه بودن و تنوع رنگی و بافت‌های منحصربه‌فرد، بسیار مورد تحسین معماران قرار گرفته است.
سنگ مرمر در معماری باستان
اطلاعات به دست آمده از تاریخ برای استفاده از سنگ مرمر مربوط به قرن اول است. در کشورهای اطراف دریای مدیترانه به طور مثال در یونان، اولین استخراج سنگ مرمر در جزایر پاروس و ناکسوس در دریای اژه صورت گرفت که به دلیل محبوبیت آن در آن زمان، مرمر مصالح غالب آن زمان شد و اکثر بناهای مهم خود را با آن می‌ساختند.
Field Condition Warren
در آناتولی، واقع در ترکیه امروزی، از سنگ مرمر در ساخت خانه‌ها، مقبره‌ها و معابد در دوران روم، بیزانس، سلجوقی و عثمانی استفاده شده است که منجر به ایجاد معبد آرتمیس و مقبره هالیکارناسوس شد.
معبد آرتمیس
معبد الهه پیروزی در شهر آتن (آتنا) که تماما از سنگ مرمر ساخته شده که در گذشته مورد تخریب قرار گرفته است اما بعد گذشت سال‌ها همچنان پابرجا است.
معبد آتنا
در طول دو هزاره اول، سنگ مرمر با تکنیک‌های استخراج و حمل و نقل دچار تغییرات زیادی شده بود. به دلیل صرف هزینه و زمان زیاد، استفاده از آن را برای بناهای اجتماعی مهم مانند دادگاه‌ها، معابد و تالارهای شهر اختصاص دادند، اما در آغاز قرن بیستم، تکنیک‌های استخراج و حمل تغییر کرد، به‌ویژه پس از معرفی بالابرهای الکتریکی که امکان استخراج بلوک‌های بزرگ‌تر را فراهم کرد.
سنگ مرمر در معماری نوین
امروزه، فناوری‌های پیشرفته، کار را در معادن تسهیل کرده‌اند و با توسعه دکوراسیون داخلی ، استفاده از سنگ مرمر بسیار راحت شده و در قطعات مبلمان و لوازم جانبی نیز از آن بهره می‌برند. اگرچه بازار سنگ مرمر بر اساس رنگ، کاربرد و جغرافیا تقسیم می‌شود، اما تخمین زده شده که در سال 2021، 18 میلیارد دلار ارزشمند بوده و همچنان برای استفاده از آن مشتاق هستند و در آینده نزدیک هم موجود است.
ویژگی‌های فیزیکی و زیبایی بی‌انتها، آن را به عنوان یکی از محبوب‌ترین مصالح ساختمانی و معماری داخلی امروزه کرده، به ویژه در میزهای آشپزخانه، کفپوش‌ها و دیوارهای حمام بهره برداری می‌شود. اگر بخواهیم از نظر محیطی، بررسی بنماییم خود سنگ برای طبیعت ضرری ندارد اما شواهدی موجود است که فرآیند استخراج سنگ مرمر از نظر محیطی مضر و انرژی بر است.
BoZen Bar, Central Arquitectos
در حالی که بسیاری دیگر مرمر را به عنوان یک مصالح ساختمانی دوست‌دار طبیعت تعریف می‌کنند، زیرا مستقیماً از زمین استخراج می‌شود و بسیار بادوام است. سنگ‌های مرمر حتی اگر تخریب شوند هم از صفحات بزرگ به قطعات کوچکتر یا موزاییک تبدیل می‌شوند و همچنان قابلیت استفاده دارند.
کاربرد سنگ مرمر در نما
با نگاهی به آکروپولیس آتن، کولیسئوم روم یا تاج محل هند، مشخص می‌شود که سنگ مرمر در گذشته به عنوان نمادی از موقعیت اجتماعی بالا بوده و برای اماکن مهم استفاده شده است و علاوه بر زیبایی بصری، در برابر گرما، سرما، رطوبت و فرسایش مقاوم بوده و تاریخ به ما آموخته است که برای نماهای خارجی مناسب است.
موزه هنرهای نانت – Musée d’arts de Nantes
نمایشگاه مارستو میلان – Marsotto Milan Showroom
نمایشگاه مارستو میلان – Marsotto Milan Showroom
کاربرد سنگ مرمر در سازه
از میان تمام سنگ‌های طبیعی، سنگ مرمر در دسترس ترین بوده، ویژگی که قرن‌ها پیش ضروری بوده، اما بزرگترین دلیلی که سنگ مرمر یکی از پرمصرف‌ترین مصالح در معماری باستان شده است، این بوده است که معماران می‌خواستند از موادی استفاده کنند که محکم و در عین حال برش یا خمیدگی آن آسان باشد تا ساختارهای تاریخی خود را ایجاد کنند از این‌رو بسیار از سنگ مرمر استفاده می‌کردند.
فروشگاه استودیوز استکهلم – Acne Studios Stockholm Store
مکان بازی – Play Contract
کاربرد سنگ مرمر در دکوراسیون داخلی
سنگ مرمر در کنار ویژگی‌های مقاومتی که دارد، به دلیل زیبایی‌شناختی، رگه‌های استثنایی و پالت رنگی متنوع، آن را به یکی از محبوب‌ترین مصالح برای پروژه‌های داخلی تبدیل کرده است، بیشترین استفاده در دکوراسیون داخلی، کفپوش، دیوار، میزهای آشپزخانه، وسایل حمام و مبلمان است.
سنگ مرمر به کار رفته در کفپوش یک آپارتمان
ساختمان‌های مذهبی – arqhé studio
سنگ مرمر به کار رفته در دیوارهای فروشگاه سلین – Céline Flagship Store
سنگ مرمر به کار رفته در دیوارهای خانه جانوران – FAUNO HOUSE
سنگ مرمر به کار رفته در آشپزخانه دفتر شانگهای – Bestseller Shanghai Office
سنگ مرمر به کار رفته در آشپزخانه دفتر شانگهای – Bestseller Shanghai Office
میز طراحی شده توسط زاها هدید با سنگ مرمر
میز طراحی شده توسط زاها هدید
میز طراحی شده توسط بابلد با سنگ مرمر
سنگ مرمر به کار رفته در دفترکار
سنگ مرمر به کار رفته در دفترکار
نتیجه گیری
سنگ زیبای مرمر از گذشته تا به امروز در سازه‌های بی شماری مورد استفاده قرار گرفته و آثار تاریخی باشکوهی در سراسر جهان بر جای گذاشته است. در واقع به دلیل ساختار سنگ مرمر که ظاهر زیبا، طرح و رنگ‌های متنوعی دارد باعث شده که این سنگ مورد توجه بسیاری از معماران در سال‌ها و قرن‌های مختلف قرار گرفته است.
منبع: ArchDaily