تغییرات مبحث 9 ویرایش سال 99

در این مقاله تغییرات مهم مبحث 9 ویرایش سال 99 نسبت به ویرایش قبلی بررسی شده است.

1- ترکیبات بارگذاری

در ویرایش قبلی مبحث 9 و مبحث 6،، ترکیبات بارگذاری متفاوتی برای سازه های بتنی و فولادی در نظر گرفته شده بود؛ اما در ویرایش جدید مبحث 9 و مبحث 6 که به طور کامل بر اساس آیین ‌نامه بتن آمریکا (ACI) می‌باشد، ترکیبات بارگذاری برای هر دو سازه فولادی و بتنی یکسان و به شکل زیر می‌باشد:

2- ضریب ترک خوردگی اعضای بتن آرمه

همانطور که استحضار دارید، در ویرایش سال 92 مبحث نهم، ضریب ترک خوردگی به صورت زیر تعریف شده بود:

تیر: اگر قاب مهار شده باشد 0.5 و اگر مهار نشده باشد 0.35

ستون: اگر قاب مهار شده باشد 1 و اگر مهار نشده باشد 0.7

دیوار: اگر ترک نخورده باشد 0.7 و اگر ترک خورده باشد 0.35

یکی از تغییرات مهم مبحث 9 ویرایش 99 نسبت به ویرایش قبل، حذف بحث مهارشدن و یا نشدن طبقه، در تعیین ضریب ترک خوردگی المان تیر و ستون می‌باشد. ضریب ترک خوردگی تیرها (در هر شرایطی) 0.35 و ضریب ترک خوردگی ستون‌ها (در هر شرایطی) برابر 0.5 در نظر گرفته شود. در مورد دیوارها تغییری ایجاد نشده است و برای طراحی سازه ساختمان همان ضرایب قبلی در نظر گرفته می‌‎شود.

البته آیین‌نامه برای محاسبه ممان اینرسی دقیق اعضا جدولی ارائه داده است که در زیر می‌توانید آن را مشاهده نمایید. به طور معمول طراحان برای راحتی از ضرایب ثابت اعلام شده استفاده می‌نمایند.

لازم به ذکر است که مبحث 9 ویرایش 99، در یکی از بندها به طراح اجازه داده می‌دهد تا ضریب ترک خوردگی را برای تمام المان‌های سازه (تیر، ستون و دیوار) برابر با 0.5 در نظر گیرد. (این شیوه هنوز رایج نشده است.)

3- محل وصله آرماتورهای ستون در قاب خمشی متوسط

یکی دیگر از تغییرات مبحث نهم ویرایش سال 99، این است که در قاب خمشی متوسط محل وصله آرماتورهای طولی ستون باید خارج از ناحیه اتصال تیر به ستون باشد. این موضوع در مبحث 9 قدیم ذکر نشده بود.

4- کنترل برش چشمه اتصال در قاب خمشی متوسط

تغییر دیگر در ویرایش جدید این مبحث، اضافه‌شدن بحث کنترل برش چشمه اتصال برای قاب‌های خمشی متوسط می‌باشد. در نسخه‌های ایتبس موجود، به طور مستقیم نمی‌توان برای قاب‌های متوسط این کنترل را انجام داد.

روشی که برای انجام این کنترل پیشنهاد می‌شود این است که از فایل یک Save As گرفته شود، سپس در آن ستون‌ها را انتخاب کرده و آن‌ها را جزء قاب خمشی ویژه قرار داد؛ اما تیرها در حالت قاب خمشی متوسط باقی می‌مانند تا در انجام این کنترل، نرم‌افزار از مقدار fy استفاده نماید (نه 1.25fy).

5- حداقل آرماتور خمشی در فونداسیون و دال‌ها

میزان حداقل آرماتور خمشی در انواع شالوده‌های سطحی نیز تغییر کرده و مقدار آن برابر با Ag0.0018 در نظر گرفته شده است. در ویرایش‌های قبلی مبحث نهم، این مقدار برای شالوده‌های نواری و گسترده متفاوت بود.

6- کنترل لرزش

یکی دیگر از تغییرات مبحث 9 ویرایش 99 نسبت به ویرایش قبلی، اضافه‌شدن بحث لرزش است که پیش‌تر در مبحث مربوط به سازه های فلزی (مبحث 10)، به طور کاملا سطحی، به آن پرداخته شده بود. در ویرایش جدید مبحث نهم، برای کنترل لرزش جدول زیر ارائه شده است که در آن با توجه به کاربری سازه، فرکانس مجاز مرتبط با آن تعیین می‌شود.

برای محاسبه مقدار فرکانس سقف، بر اساس میزان خیز ایجاد شده در کف، به صورت تقریبی، رابطه زیر ارائه گردیده است. برای بدست آوردن مقدار دقیق آن می‌توان از نرم‌افزارهای ایتبس و سیف استفاده نمود.

لازم به ذکر است مطابق آیین‌نامه، برای به دست‌آوردن خیز برای کنترل فرکانس، باید مقدار مدول الاستیسیته بتن (Ec) را 1.25 برابر نمود.

7- مدول الاستیسیته بتن

یکی دیگر از تغییرات مهم در مبحث 9 ویرایش سال 99 این است که در نسخه جدید، رابطه تقریبی تعیین مدول الاستیسیته بتن تغییر کرده است و مقدار آن نسبت به رابطه قبلی، مدول الاستیسیته کمتری را برای بتن در نظر می‌گیرد.

این موضوع در کنار بحث ضریب ترک خوردگی، که برای تیرها و ستون‌ها عدد کمتری در نظر گرفته می‌گردد، باعث می‌شود تا طراح هنگام طراحی سازه در کنترل دریفت سازه، به خصوص در سازه با قاب خمشی، با مشکلات بیشتری نسبت به قبل مواجه شود و برای کنترل آن مجبور شود تا از مقاطع بزرگتری استفاده نماید.

8- مقدار پوشش روی بتن

معیارهای تعیین پوشش روی بتن نسبت به ویرایش قبلی مبحث 9، تغییر کرده است. در ویراش سال 99 مقدار پوشش روی بتن، به در تماس بودن یا نبودن عضو با خاک، قطر میلگرد مصرفی و همچنین نوع المان وابسته می‌باشد. این مورد در جدول زیر نمایش داده شده است:

9- حذف دیوار با شکل‌پذیری متوسط

آخرین تغییر در مبحث 9 ویرایش 99، جدولی است که در آن سیستم‌های مجاز بتنی را مشخص می‌کند. در این جدول نامی از سیستم دیوار برشی با شکل‌پذیری متوسط به چشم نمی‌خورد و به نوعی بیانگر حذف این سیستم می‌باشد.