ضوابط رنگ آمیزی سازه های فولادی (بر اساس مبحث 10)

برای رنگ آمیزی سازه های فولادی مثل اسکلت فلزی چه نکات و مواردی را باید رعایت نمود؟ در سطوح و لبه‌هایی از سازه فولادی که پس از رنگ آمیزی جوش خواهند شد، رنگ آمیزی باید در چه فاصله‌ای از خط جوش متوقف گردد؟ حداقل ضخامت رنگ در قطعات فولادی چقدر باید باشد؟

نکات رنگ آمیزی سازه های فولادی

بر اساس مبحث ۱۰ مقررات ملی ساختمان، صفحات ۲۷۰ تا ۲۷۲، بند ۱۰-۴-۵-۴ برای رنگ آمیزی سازه های فولادی باید نکات زیر را رعایت نمود:

۴-۵-۴-۱۰ رنگ آمیزی: برای حفاظت سازه‌های فولادی در مقابل خوردگی باید کلیه سطوح رنگ آمیزی شوند، مگر در مواردی که از سوی دستگاه نظارت تصریح شوند. همچنین به جز حالت‌های ویژه‌ای که مشخص شده باشد، کارهای فولادی که در تماس با بتن باید قرار گیرند، لازم نیست رنگ شوند.

الف) قبل از شروع عملیات رنگ آمیزی باید تمام سطوح را کاملاً تمیز، خشک و آماده نمود به قسمی که برای اعمال رنگ شرایط مناسبی داشته باشند. در هر مورد شروع کار منوط به تأیید مهندس ناظر خواهد بود. به‌عبارت‌دیگر قبل از شروع هر قشر رنگ آمیزی، نوع رنگ آمیزی، نوع رنگ، سیستم رنگ آمیزی و قشر قبلی باید توسط مهندس ناظر بازدید و تأیید گردد.

ب) رنگ مصرفی باید کاملاً سطح موردنظر را پوشش داده و برای جلوگیری از سوسماری شدن پوشش، باید رنگ‌های آستر و رویه از یک کارخانه تهیه شوند. رنگ آمیزی سطوح بزرگ باید با اسپری بی‌هوا صورت گیرد. تنها برای لکه‌گیری‌ها استفاده از قلم‌مو مجاز است.

پ) رنگ آمیزی باید در محیط مناسب و سربسته انجام شود.

ت) قطعاتی که تازه رنگ شده‌اند باید از گردوخاک محافظت شده و سطح رنگ آمیزی تا زمان تحویل موقت حفاظت شوند.

ث) رنگ آمیزی باید در شرایط آب‌وهوای منطبق با کاتالوگ معتبر کارخانۀ سازنده رنگ صورت گیرد.

ج) در شرایط محیطی خشک پیمانکار موظف است عملیات رنگ آمیزی را حداکثر تا 24 ساعت پس از تمیز نمودن سطوح انجام دهد، مشروط بر آنکه دمای شرایط نگهداری سطوح با کاتالوگ کارخانۀ سازنده تطابق داشته و به تصویب دستگاه نظارت رسیده باشد.

چ) در سطوح و لبه‌هایی از سازه فولادی که پس از رنگ آمیزی جوش خواهند شد، باید رنگ آمیزی در فاصله 50 میلی‌متری از خط جوش متوقف شود.

ح) تمام نقاطی که رنگ قطع شده و سطح فلز بیرون است باید تمیز شده و مجدداً رنگ آمیزی شوند به‌طوری‌که سطح کاملاً پوشیده شده و یکپارچگی رنگ با سطوح مجاور رنگ شده تأمین گردد.

خ) در تمام سطوحی که طبله کردن، وجود ترک‌ها و پوسته‌شدن رنگ و سایر علایم حاکی از این است که چسبندگی رنگ به سطح تأمین نشده است، باید عملیات ترمیم انجام گیرد. بدین ترتیب که رنگ سطوح فوق به طور کامل برداشته شود و مجدداً عملیات مربوط به آماده نمودن سطوح و رنگ آمیزی صورت گیرد.

د) سطوح تمام شده رنگ آمیزی باید دارای مشخصات زیر باشد:
یکنواختی ظاهری در رنگ، یکنواخت بودن میزان ماتی و شفافیت رنگ، عدم ایجاد موج و سایه، نداشتن چروک و پخش‌نشدن پوسته رنگ، انطباق لایه اجرا شده با مشخصات، ایجاد پوشش کامل و بدون شره، عدم چسبندگی سطوح رنگ شده با دست و لباس و تمیز بودن سطوح از گردوغبار.

ذ) اگر در حین اجرای عملیات نصب، رنگ قطعات صدمه ببیند (به‌واسطهٔ عملیات جوشکاری، حمل، بستن و یا …) پیمانکار باید سطوح موردنظر را تمیز نموده، به‌طوری‌که سطوح فولادی ظاهر شوند و سپس بر اساس مشخصات فنی لایه‌های رنگ متناسب و سازگار با لایۀ قبلی و مجاور را در فواصل زمانی مناسب جهت پوشش‌دادن کامل استفاده نماید.

ر) نقاشی و رنگ‌کاری نباید در هوای سرد یا تاریک و یا زمانی که درصد رطوبت هوا بالا باشد انجام گیرد. در رطوبت بیش از 80 درصد و در حالتی که اختلاف دمای محیط و نقطۀ شبنم کمتر از 5 درجۀ سلسیوس باشد، رنگ آمیزی ممنوع می‌باشد.

ز) سطوح غیرقابل‌دسترس: به جز سطوح تماس بقیه سطوحی که بعد از ساخت، قابل‌دسترس نخواهد بود باید قبل از جمع‌کردن کار، تمیز و رنگ آمیزی شود. (البته درصورتی‌که در مدارک طرح و محاسبه این عمل خواسته شده باشد.)

ژ) سطوح تماس: در اتصالات اتکایی (غیر اصطکاکی)، رنگ‌کردن سطوح تماس به‌طورکلی مجاز است. در اتصالات اصطکاکی شرایط لازم در سطوح تماس باید طبق مقررات مربوط به پیچ‌های اصطکاکی رعایت شود.

س) سطوح صاف و آماده شده: سطوحی که با ماشین کردن آماده می‌شوند باید در مقابل خوردگی محافظت شوند. بدین منظور از یک لایه مصالح ضدزنگ که بتوان آن را قبل از نصب به‌آسانی برطرف کرد یا مصالح مخصوصی که احتیاج به برطرف‌کردن نداشته باشد، می‌توان استفاده کرد.

ش) سطوح مجاور جوش کارگاهی: به جز حالت‌هایی که در مدارک طرح و محاسبه به‌عنوان شرط خاص قید شده باشد، کلیه سطوحی که در فاصلۀ 50 میلی‌متری از محل هر جوش کارگاهی قرار می‌گیرند، باید از موادی که به جوشکاری صدمه می‌زند و یا در حین جوشکاری گازهای سمی و مضر تولید می‌کند، کاملاً پاک شود. قبل از جوشکاری باید رنگ کارخانه‌ای از روی سطوحی که جوش انجام می‌گیرد، توسط برس سیمی کاملاً برطرف و پاک گردد.

انبارداری رنگ

5-5-4-10 انبارداری رنگ: رنگ‌ها باید در مکانی انبار شوند که دمای محیط حداقل برابر 18 و حداکثر 35 درجه سلسیوس باشد. در این خصوص دستورالعمل‌های کارخانه سازنده رنگ می‌تواند ملاک عمل واقع گردد.

ضخامت رنگ آمیزی سازه های فولادی

5-5-4-10 ضخامت رنگ: هر لایه رنگ آمیزی باید با توجه به میزان تعیین شده توسط سازنده رنگ انجام گیرد. اما ضخامت رنگ خشک شده نباید از حداقل ضخامت رنگ تعیین شده کمتر شود. چنانچه میزان تعیین شده در یک دست رنگ نتواند ضخامت لازم را تأمین کند، رنگ آمیزی باید مجدداً تکرار شود تا حداقل ضخامت مورد لزوم به دست آید.

کلیۀ مصالح قطعات فولاد باید طبق مشخصات جدول 10-4-5 رنگ شود.

جدول 10-4-5 حداقل ضخامت رنگ آمیزی قطعات فولادی در شرایط محیطی مختلف

1) شرایط معتدل، شرایط آب‌و‌هوایی با رطوبت نسبی متوسط مساوی یا کمتر از 50%

2) شرایط سخت، شرایط آب‌و‌هوایی با رطوبت نسبی بیش از 50% و مساوی یا کمتر از 80%

3) شرایط بسیار سخت، شرایط آب‌و‌هوایی با رطوبت نسبی متوسط بیش از 80%

4) درصورتی که دستورالعمل رنگ آمیزی توسط کارشناس ذیصلاح تهیه شود، می‌توان از شرایط جدول فوق عدول نمود.

5) صفحاتی که قرار است در اتصال اصطکاکی روی هم قرار گیرند، نباید رنگ شوند، فقط به لایه‌ای در حد 20 میکرون به عنوان رنگ انبارداری نیاز می‌باشد.

6) میکرون 1/1000 میلی‌متر است.

7) منظور از رطوبت نسبی متوسط، بیشترین مقدار رطوبت نسبی متوسط ماهانه است.