در این مطلب ضوابط طراحی کابینت آشپزخانه، عوامل موثر در طراحی کابینت، ابعاد و اندازه های استاندارد کابینت و وسایل آشپزخانه شرح داده شده است.
عوامل مؤثر در طراحی کابینت آشپزخانه
طراحی مناسب و چیدمان اصولی دکوراسیون آشپزخانه نقش قابل توجهی در ایجاد آرامش خانواده، فعالیت بیشتر و همچنین روحیه افراد دارد. در طراحی داخلی مؤلفه‌های زیادی مثل فرم، رنگ، نور، ساختار کف، سقف، دیوار و وسایل کاربردی و دکوری مانند مبلمان دخیل می‌باشد که طراح باید به همه موارد توجه نماید. موارد مهم و تاثیرگذار در طراحی کابینت آشپزخانه به شرح زیر است که در ادامه توضیح داده می‌شود.
- پلان آشپزخانه
- مثلث کار در آشپزخانه
- لوازم آشپزخانه
- اصول ارگونومی و ابعاد انسانی
1- پلان آشپزخانه
اولین قدم در طراحی کابینت توجه به پلان آشپزخانه است. در پلان آشپزخانه عوامل مهم مانند دیوارها، درها، پنجره‌ها و اختلاف سطوح مشخص می‌شود. بعد از بررسی پلان آشپزخانه اقدام بعدی طراحی پلان کابینت است. در این پلان محل استقرار وسایل آشپزخانه مانند کابینت‌ها، سینک ظرفشویی، یخچال، اجاق گاز، ماشین لباس‌شویی، ماشین ظرفشویی و… به کمک علائم استاندارد و اختصاری نشان داده می‌شود.
لازم به ذکر است که سیستم چیدمان آشپزخانه بر اساس شکل پلان به انواع مختلف (سیستم خطی، سیستم راهرویی، سیستم L شکل، سیستم U شکل، سیستم G شکل و سیستم جزیره‌ای) تقسیم می‌شود.
2- مثلث کار در آشپزخانه
در آشپزخانه سه فعالیت اصلی انجام می‌شود:
- نگهداری مواد غذایی (یخچال)
- شستشو (سینک ظرفشویی)
- پخت و پز (اجاق گاز)
ارتباط بین این سه مورد مثلث کار آشپزخانه نامیده می‌شود که باید به درستی صورت گیرد. این مثلث، خطی است فرضی میان اجاق گاز، سینک ظرفشویی و یخچال که هر کدام در یکی از اضلاع مثلث قرار می‌گیرند.
در طراحی کابینت آشپزخانه و در ایجاد مثلث کار باید نهایت دقت را به کار برد تا وسایل در بهترین جای ممکن قرار گرفته و فاصله استاندارد و مناسب بین آن‌ها حفظ شود به طوری که مجموع گام‌ها در مثلث کار نه خیلی کم باشد که افراد به یکدیگر برخورد کنند و نه مجموع گام‌ها زیاد باشد که باعث کند شدن کارها و خستگی در طول روز شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه، مطلب «مثلث کار آشپزخانه و انواع آن» را مطالعه نمائید.
3- لوازم آشپزخانه
از عوامل مهم دیگر در طراحی آشپزخانه نوع، ابعاد و تعداد وسایل مورد استفاده در آشپزخانه می‌باشد. طراح باید از نوع یخچال، گاز، سینک ظرفشویی (توکار یا روکار)، ماشین ظرفشویی، فر، ماکروویو، ماشین لباس‌شویی و… اطلاع داشته باشد و با توجه به این مشخصات ابتدا فضای مورد نیاز وسایل در آشپزخانه را برآورد کرده و بقیه فضا را به کابینت‌ها اختصاص دهد.
4- اصول ارگونومی و ابعاد انسانی
دسترسی به کابینت‌ها و وسایل داخل آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. استفاده راحت از وسایل آشپزخانه و دسترسی مناسب به کابینت های دیواری و زمینی، حرکت آسان و بدون مانع در آشپزخانه و… هنگامی امکان‌پذیر است که طراحی و ساخت آشپزخانه، براساس ابعاد و اندازه‌های انسانی (ترجیحا براساس اندام انفرادی) باشد. به طور کلی ابعاد استاندارد کابینت به صورتی است که برای همه افراد، چه کوتاه قد و چه بلند قد، به راحتی قابل استفاده باشد.
سبک‌های مختلف کابینت آشپزخانه
در طراحی کابینت‌های آشپزخانه، می‌توان آن‌ها را به دو دسته کلی تقسیم کرد:
1- کابینت آشپزخانه به سبک کلاسیک: داشتن درهای ابزار خورده، تاج و سرستون‌های منبت‌کاری‌شده و قرینه‌سازی نشانه‌هایی از کابینت کلاسیک است. داشتن درهای کشیده، بلند و باکس هود منبت‌کاری‌شده، ویترین‌های متنوع مشبک، کمدهای ایستاده ویترینی و استفاده از شیشه‌های طرح‌دار از دیگر مشخصه‌های کابینت به سبک کلاسیک است.
2- کابینت آشپزخانه به سبک مدرن: در کابینت مدرن، استفاده از صفحات ملامینه و هایگلاس بسیار متداول است. قرینه‌سازی به ندرت انجام می‌گیرد و به جای ویترین، از طبقه یا شلف‌های نوری یا باکس‌های متنوع افقی یا عمودی استفاده می‌شود. کابینت‌ها، فرمی ساده با سطحی صاف داشته و بیشتر نحوه قرارگیری کابینت‌ها، ساختار، رنگ و متریال آن‌هاست که اهمیت پیدا می‌کند.
ابعاد و اندازه های استاندارد کابینت زمینی
| نوع کابینت | عرض (سانتی‌متر) | عمق (سانتی‌متر) | ارتفاع بدون پایه (سانتی‌متر) |
| یونیت تک در | 30 – 60 | 55 | 72 |
| یونیت دو در | 65 – 120 | 55 | 72 |
| یونیت کشودار | 30 – 60 | 55 | 72 |
| یونیت گوشه | 90×90 یا 100×100 | – | – |
| یونیت سوپری | 15 – 60 | 55 | 72 |
ابعاد و اندازه های استاندارد کابینت هوایی
| نوع کابینت | عرض (سانتی‌متر) | عمق (سانتی‌متر) | ارتفاع بدون پایه (سانتی‌متر) |
| کنج | 60×60 یا 77×77 | 30 – 33 | 70 – 80 – 90 |
| آبچکان | 80 – 90 – 100 | 30 – 33 | 70 – 90 |
| تک در | 30 – 60 | 30 – 33 | 70 – 90 |
| تک در جکی | 45 – 90 | 30 – 33 | 35 – 60 |
| دو در | 65 – 90 | 30 – 33 | 70 – 90 |
| دو در جکی | 45 – 90 | 30 – 33 | 35 – 60 |
| یونیت ایستاده بلند (کمدی)، تک در، دو در، سه در، در ارتفاع (قدی)، ماکروویو، فردار، کشودار و سوپرمارکت | 35 – 60 | 55 | بستگی به ارتفاع کابینت پایین، بالا و فاصله بین دو کابینت دارد. |
| یونیت ایستاده متوسط | 35 – 60 | 55 | متغیر |
فاصله بین کابینت زمینی و هوایی 55 تا 60 سانتی‌متر است. اندازه یونیت پشت تا پشت کار می‌باشد. ارتفاعات با توجه به ارتفاع سقف آشپزخانه می‌تواند تغییر کنند.
اندازه های استاندارد وسایل و تجهیزات آشپزخانه در ایران
| نوع وسایل | عمق (سانتی‌متر) | عرض (سانتی‌متر) | ارتفاع بدون پایه (سانتی‌متر) |
| یخچال | 57 – 75 | 60 – 90 | 158 – 200 |
| گاز مبله | 60 | 60 – 90 | 90 |
| سینک ظرفشویی | 45 – 60 | 75 – 120 | – |
| ماشین لباس‌شویی | 60 | 60 | 85 |
| ماشین ظرفشویی | 60 | 60 | 85 |
| هود | 30 – 50 | 60 – 90 | 15 – 90 |
| ماکرو ویو | 50 | 60 | 45 |
| آون توستر | 50 | 60 | 60 |
